در یك نشست مطرح شد؛
بازگشت حنظله چگونه رقم خورد
موزیک خوان: در نشست مساله فلسطین در گرافیک امروز ایران مفاهیم و نمادهای هنر فلسطین و همین طور پوستر بازگشت حنظله صابر شیخ رضایی مورد بررسی قرار گرفت.
به گزارش موزیک خوان به نقل از مهر، نشست «مساله فلسطین در گرافیک امروز ایران» با نگاهی به پوستر «بازگشت حنظله» و دیگر آثار صابر شیخ رضایی در قالب محفل پنجاه و سوم عصرنشینی هنر و اندیشه، عصر دوشنبه ۲۳ مهر ماه در سالن شهید آوینی حوزه هنری اجرا شد.
در این جلسه، صابر شیخ رضایی هنرمند طراح گرافیک، علیرضا حصارکی هنرمند طراح گرافیک و از دوستان شیخ رضایی، پریسا رضایی فعال حوزه مقاومت و محمدرضا وحیدزاده پژوهشگر هنر به عنوان مجری کارشناس حضور داشتند.
پریسا رضایی در آغاز نشست به سابقه آشنایی خود از صابر شیخ رضایی اشاره نمود و اظهار داشت: توفیق آشنایی من با آقای شیخ رضایی بواسطه ۲ کارگاه پوستری بود که با تمرکز روی موضوع فلسطین در مشهد و تهران اجرا شد. صحبت هایم را با تمرکز روی نمادهای هنری فلسطین شروع می کنم و باتوجه به آثاری که از آقای شیخ رضایی می بینیم، بسیاری از این نمادها در آثارشان استفاده شده است و فکر می کنم مراجعه به نمادهایی که هویت فلسطین را به نمایش می گذارد، قابل توجه باشد. در بحث نمادپردازی «هنر فلسطین» ما از زمان روز نکبت که اشغال فلسطین آغاز می شود، در واکنش به آوارگی فلسطینی ها و غصب سرزمین شان، مفاهیمی همچون اسارت و بی عدالتی را در هنر فلسطینی ها می بینیم که ذهن و خیال را به خود مشغول می کند و به تبع آن، این نمادها و مفاهیم را در نقش مایه های «هنر فلسطین» می بینیم.
وی بیان کرد: قسمتی از این مفاهیم، با نمادهای هنر وطنی فلسطینی و بخشی با نمادهای هنر دینی اسلامی و مسیحی گره خورده است. نمادهایی مثل خاک، دهقان، کاکتوس و … هر کدام نمادی از انسان فلسطینی و وطن از دست رفته اش است.
رضایی در تشریح برخی نمادهای «هنر فلسطینی» اظهار داشت: نمادهایی که در این آثار می بینیم قابل تقسیم به پنج دسته هستند؛ دسته اول از اشیا و وسایل گرفته شده است که آشناترین آنها، کلید و در است و معنای نمادینش حق بازگشت تعبیر می شود. اسلحه یا تیر و کمان نماد دیگر است که مفهومش، محق بودن فلسطینی ها است و حق مبارزه با اشغال است. چفیه نماد هویت و عشق به وطن را نشان میدهد البته نمادی چپ گرایانه نیز است که مبارزه گروههای چپ را نیز شامل می شود. سنگ نیز مانند اسلحه نماد مقاومت و ایستادگی است. فلوت نیز نماد ادامه مقاومت را تداعی می کند و لباس های سوزن دوزی نیز نمادی از فرهنگ کهن فلسطینی است. نمادهایی برگرفته از گیاهان داریم که با اهمیت ترین آنها، زیتون است که معروف به درخت زندگی است و به میراث اقتصادی و فرهنگی و معنوی فلسطین را در برمی گیرد. کاکتوس در عربی به مدلول «الصبّار» است که از ریشه صبر می آید و نمادی از استقامت و بردباری است. در آثار گرافیکی، سر حنظله نیز شبیه به کاکتوس است و برای فلسطینی ها نشانه سلب مالکیت و مصادره اموالشان است. نکته جالب اینجاست که صهیونیست ها این نماد را دزدیده اند. کاکتوس داخل گلدان، نمادی از فلسطینی آواره است که از اصل و سرزمین خود کنده شده است و تلاش شده که اهلی سازی شود.
صابر شیخ رضایی نیز در ادامه با اظهار امیدواری برای اتفاقات خوب فراتر از آزادسازی قدس شریف و فلسطین، اظهار داشت: من حقیقتاً حالم خوب نیست چون شرایط بسیار پیچیده است و سطح جنایات رژیم صهیونیستی و توحش آنها به سطح غیرقابل قیاسی با جنایات گذشته شان رسیده است و میزان کشته ها که کودکان نیز بیشتر هستند که حتی درصدی اندکی از آن نیز در رسانه های جهان منعکس نمی گردد. در حدی که بسیاری از سلبریتی ها تصاویر مصدومیت های کودکان غزه را منتشر می کنند و حملات رژیم صهیونیستی به فلسطین به اشتباه درحال مخابره به عنوان حملات به اسرائیل مخابره می شود. طبیعتاً به دلیلهای جغرافیایی، فاصله بسیاری با افق فلسطین داریم و دست مان کوتاه است اما در حوزه هنر و رسانه، این فاصله به اندازه گلوله سربازان مجاهد با شقیقه های اشغالگران است. نفس این انگیزه همین است که فاصله قلم ما با اشغالگران فاصله بسیار کمی است و هم ما می توانیم در این پیروزی بزرگ که قریب به ۱۰۰ سال طول کشیده است، سهم داشته باشیم.
وی اشاره کرد: حال بدم را برای تولید اثر هنری و در حوزه تولیدات هنری مدیریت کردم؛ بسیاری از هنرمندان به طور معمول در این شرایط دست از کار می کشند و توجه شأن به اخبار جلب می شود. به شکل بی سابقه ای رسانه های فارسی زبان صهیونیستی که اذهان مردم را با دروغ های بسیار متکثر کرده اند، در اینروزها مشی خلاف ادبیات جهانی پیش گرفتند و سطح دروغ پردازی ها و عملیات فریب اینها، ایجاد مسئولیت و وظیفه می کند. من به اندازه خودم اهتمام کردم در اینروزها بواسطه بازنشر آثار قبلی و خلق آثار جدید، کاری انجام دهم.
محمدرضا وحیدزاده پژوهشگر هنری نیز در ادامه سبک صابر شیخ رضایی را ساده دانست و اظهار داشت: در ابتدا بنظر می رسد خاصیت خاصی در سبک کارهای آقای شیخ رضایی وجود ندارد و همه نوع تکنیکی می توان در کارهایش دید اما نخ تسبیحی آنها را به هم مربوط می کند و آن هم هوشمندی و دقت نظر او است که خیلی اوقات می کوشد از نشانه های طرف مقابل استفاده و هر چیزی را از آن خودش کند، برای مثال تکنولوژی و پرچم و … که اینها را تبدیل به نشانه های بصری خودش می کند.
منِ هنرمند نمی توانم اثری را خلق کنم در صورتیکه به آن باور نداشته باشم و نمی توانم یک اثر را در دل مخاطب بنشانم در صورتیکه هیچ ارادتی به آن ساحت و فضا ندارم.
علیرضا حصارکی هنرمند طراح گرافیک نیز درباره ی سبک ساده اما هوشمندانه کارهای شیخ رضایی، اظهار داشت: خاصیت مثبتی که در آقای شیخ رضایی است، نترس بودن و صراحت لهجه او است و بغیر از این که بخواهید هنرمند را در قالب اثر ببینید باید شخصیت هنرمند را بشناسید که ببینید آثار با شخصیت هنرمند جور در می آید یا خیر. من در طول دوران همکاری با او، شخصیت جسور شیخ رضایی را خیلی دوست دارم که در همه آثارش نیز مشهود است. یک هنرمند باید بتواند به خوبی نمادها را بشناسد، پالایش درستی از آنها داشته و شناخت دقیقی نسبت به جامعه هدف داشته باشد که آقای شیخ رضایی یک حجم انباشته ای از نمادها دارد و این خیلی به طراح کمک می نماید تا اثری دلنشین را خلق کند. در حقیقت منِ هنرمند نمی توانم اثری را خلق کنم در صورتیکه به آن باور نداشته باشم و نمی توانم یک اثر را در دل مخاطب بنشانم در صورتیکه هیچ ارادتی به آن ساحت و فضا ندارم.
وی به سخنان وحیدزاده اشاره نمود و اضافه کرد: آقای شیخ رضایی در زبان تصویری که خلق می کند، ممکنست در ابتدا کسی متوجه اش نشود اما آثار او بطورکامل لهجه دارد و برای منِ طراح قابل فهم است؛ ظرافت قلم در تصویرسازی و استخدام تصاویر با آنکه تنوع تصویرسازی و شناخت تایپوگرافی دارد، قلمش را منحصر به فرد می کند. صراحت لهجه فردی در آثارش مشهود است و اگر او را نمی شناختم، باور نمی کردم که بتواند اینقدر صریح کار کند.
این هنرمند گرافیست بیان کرد: اگر کسی می خواهد در فضای ادبیات و هنرهای تجسمی مقاومت کار کند، باید بی پروا و نترس باشد و اگر مثل شهید ناجی العلی سمتش آمدند، به آن افتخار کند که گلوله ای دریافت کند. این نترس بودن، مزدی به اسم شهادت دارد که اگر قسمت باشد، خدا آنرا به ما اعطا می کند. این نکته جالب است که می گویند اگر در فضای هنری و رسانه ای، شخصیتی را ترور نمی کنند یعنی ما هنوز قوام اثر به جهت اینکه جبهه استکبار را آزار دهیم، پیدا نکردیم و اگر کسی مثل ناجی العلی شهید می شود، آن چیزی که باید بوجود آورد، به وجود آورده است. امیدوار هستم کار ما آنقدر آزاردهنده باشد که خون مان در این راه ریخته شود.
شیخ رضایی با اشاره به تأثیرگذاری اخبار از فلسطین طی سالهای کودکی تا حالا اظهار داشت: این تأثیرات به قدری بود که چند فصل از جنایات رژیم صهیونیستی در ذهنم ماند؛ انتفاضه و شهادت محمد الدوره همچون این اتفاقات بود که در ذهنم نقش بست که منجر به خلق آثاری در رابطه با آثار مقاومت شد.
وحیدزاده در ادامه به حس و سنسورهای قوی تر شیخ رضایی برای پیش بینی اتفاقاتی که در آثارش نمود دارد، اشاره نمود.
پریسا رضایی در بخش دیگری از نشست درباره ی «حنظله» بیان کرد: ناجی العلی خالق کاراکتر «حنظله» یکی از کاریکاتوریست های معروف است که بیشتر آثارش بازتاب کنایه آمیز و متهورانه ای است که از احساسات آواره های فلسطینی بروز می دهد. با وجود سانسورهای زیاد آن دوران، به مسائل تابو می پرداخت که حتی اجازه ورود به برخی کشورها را نداشت. بسیار تهدید شد و در نهایت نیز به طرز فجیعی ترور شد. با وجود این که در طول عمرش بیش از ۴۰ هزار اثر کاریکاتور خلق کرده بود، با اهمیت ترین کاراکتری که طراحی کرد، حنظله بود که در طول سال ها کمی از نظاره گر بودن، فاصله می گیرد و گاهی قلم و سلاح در دست می گیرد.
وی اشاره کرد: نکته ای که در آثار آقای شیخ رضایی جالب توجه است کناره گرفتن حالت ضعیف حنظله است و نکته قابل توجه در حنظله ای است که سال پیش آقای شیخ رضایی طراحی نموده است و در آن، نمادهای فلسطین روی بدن و لباس حنظله می بینیم که هر کدام به اتفاقات جدید می پردازد و در حقیقت ما، بیداری حنظله را می بینیم زمانی که انتفاضه صورت گرفت.
رضایی همین طور اظهار داشت: تأثیرگذاری این آثار در حوزه رسانه بسیار قابل توجه است؛ همچنان که یک عکس ساده شاید تأثیری نداشته باشد اما وقتی بصورت گرافیکی پخش می شود برای حامیان فلسطین و حامیان اسرائیل، ابزار هنر را ضریب داده شده می بینیم که تأثیرگذاری فراتری دارد گو اینکه دست گذاشتن روی شخصیت های قهرمان در تاریخ می ماند و به مرور، انباشت می شود و تأثیرگذاری قابل توجهی خواهد داشت.
شیخ رضایی نیز بیان کرد: تعداد آثار ناجی العلی که گفته می شود بیش از ۴۰ هزار اثر دارد، اغراق نیست؛ ناجی العلی متعلق به نسل رسانه های مکتوب است و آرشیوهای اینترنتی نبوده است اما به شخصه بیش از هزار اثر او را بایگانی کردم اما مطمئنم بیش از اینها کار داشته است. مساله اصلی ذهنی او، مقاومت و فلسطین است. در روزهایی که مساله فلسطین توسط دنیا بایکوت می شد، این هنرمند توانست توجه ها را به این سمت بکشاند و ابزار رسانه را که بسیار قدرتمند است، مغتنم شمرده است.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب