گفت وگوی موزیك خوان با پویا سرایی
چرا پرویز مشکاتیان مهم است؟
موزیک خوان: به گزارش موزیک خوان، اگر بخواهیم آهنگسازان برتر موسیقی ایران را نام ببریم، به احتمال زیاد پرویز مشکاتیان یکی از آن آهنگسازان خواهد بود. آهنگسازی که آثار شاهکار بسیاری را با همکاری هنرمندان حرفه ای موسیقی هم دوره خود خلق کرده است. یکی از این آثار شاهکار اما آلبوم موسیقی «دودِ عود» با صدای محمدرضا شجریان و تنظیم کامبیز روشن روان است که امروزه هنوز هم همایون شجریان در کنسرتهای خود تصنیف «دود عود» را اجرا می کند و با استقبال بسیاری هم رو به رو می شود.
به گزارش موزیک خوان به نقل از ایسنا، امروز ۲۴ اردیبهشت ماه سالروز تولد یکی از مهم ترین آهنگسازان موسیقی ایرانی یعنی «پرویز مشکاتیان» است که در دوران فعالیت حرفه ای خود آثار اثرگذار بسیاری منتشر نموده است.
همانطور که پیشتر اشاره کردیم، یکی از آثار درخشان مشکاتیان آلبوم موسیقی «دود عود» است که علاوه بر شجریان و روشن روان، علی اصغر بهاری و داریوش طلایی اجرای کمانچه و تار را در دو قطعه از آلبوم برعهده داشته اند.
اما از آنجاییکه در روز تولد زنده یاد مشکاتیان هستیم، طی گفت و گویی با پویا سرایی (آهنگساز و مدرس دانشگاه) نگاهی داشتیم به آلبوم «دود عود» و البته جایگاه خود مشکاتیان در موسیقی ایران که در ادامه مشروح این گفتگو را می خوانید.
ـ آلبوم«دود عود» که با حضور اساتید سرشناس موسیقی ایران ساخته شده است، چه جایگاهی در موسیقی ایران دارد؟
این آلبوم از چند جهت بسیار ارزشمند و پرارزش است اما قبل از پرداختن به آلبوم «دود عود» باید اشاره کنم که ارزیابی آثار هنری به صورت کلی امکان پذیر نیست؛ چونکه به صرف این که یک یا چند هنرمند صاحب نام در اثری حضور دارند و یا چون اثری در ژانر دستگاهی یا کلاسیک ما ساخته شده است، نمی توانیم بگوییم که آن اثر لزوما محصول خوبی است.
به هر حال طی سالهای گذشته، موسیقی ایرانی از چنین ارزیابی های غلطی بسیار صدمه دیده است، چه بسا هنرمندانی بوده اند که تنها طی دوره ای آثار خوب و موفق ساختند و در ادامه مسیر کاری خود آثار خوبی را نساختند اما چون این افراد مشهور و سرشناس بودند و اثرشان هم در ژانر موسیقی ایرانی بود، بسیاری گمان کردند که پس حتما کار خوبی ساخته اند. درنتیجه در موسیقی به جایی رسیدیم که الآن هستیم.
آلبوم موسیقی «دود عود» اما اثری است که فنی، عامه پسند و دربردارنده عیار هنر کلاسیک ایران است و از همه جهات خیلی خوب ساخته شده است. درحقیقت در آلبوم «دود عود» ساز و آواز بسیار قوی و شاخص است و قطعات آن می تواند عامه پسند باشد. بعنوان مثال تصنیف «دود عود» هم یک کار فنی است و هم اگر در کنسرت آقای همایون شجریان اجرا شود، مورد استقبال مخاطبان قرار می گیرد. ؛چون قابل فهم است و به لحاظ فنی خوب ساخته شده است.
ـ آلبوم موسیقی «دود عود» چه تحولی در موسیقی ایران به وجود آورد؟
صحبت از این که هر اثر هنری چه تحولی باید نسبت به آثار ماقبل خود به وجود بیاورد کار سختی است؛ چون موارد محدودی در این حوزه داریم.
ولی این اثر در دوره ای ساخته شد که این اساتید همدیگر را یافتند. درحقیقت تا زمان جشن هنر شیراز یک تنبک یا تار تنها نواخته می شد و خواننده ای هم همراه با ساز یک اثر قدیمی عهد قاجاری را اجرا می کرد ولی از زمان جشن هنر شیراز، فرم های جدیدی در موسیقی ایرانی درحال رواج بود؛ البته شاید سال ها زمان برد که این اساتید بتوانند در عین فرم ارکسترال اثر، کاری را بسازند که ساز و آوازی باشد و پافشاری های خویش را هم در هنر و فرهنگ ایران داشته باشد.
این اثر شاید همان اثری باشد که از اجراهای تک ساز به همراه یک خواننده به یک ساختار ارکسترال رسید و در عین حال ساز و آواز هم داشت. درحقیقت آلبوم «دود عود» به یک نوع تکمیل شده آن طرز فکری که شاید در سالهای ۵۰ رواج داشت، رسید.
ـ حضور کامبیز روشن روان در این اثر چه تأثیری در موفقیت او داشته است؟ بخصوص این که یکی از ماندگارترین آثار آلبوم یعنی «قطعه برای سنتور و ارکستر» اثر او بود ولی نامش بعنوان آهنگساز در کنار مشکاتیان ذکر نشده بود!
حضور آقای روشن روان در این اثر بعنوان تنظیم کننده، مبین طرز فکری است که در زمانه حاضر خیلی کم داریم؛ چونکه امروزه امکان دارد افراد به سبب آورده های مالی یا شهرت خود تلاش کنند صفر تا صد یک پروژه را حتی اگر در زمینه ای توانایی نداشته باشند، به تنهایی انجام دهند. این همکاری در آن زمان در شرایطی صورت گرفت که این طرز فکر بین آن نسل بسیار پررنگ تر از امروز بود.
استاد مشکاتیان در میان آثارشان کمتر کاری را دارند که به معنای فنی تنظیم شده باشد و بافتی را ایجاد نماید که به آن چندصدایی می گوییم.
اما حضور آقای روشن روان در این کار برای تنظیم ارکسترال اثر، نشانگر آگاهی ایشان از توانایی های خود است؛ درنتیجه تنظیم برای ارکستر را به کاردانی مثل روشن روان سپردند.
کاری که روی این آلبوم شده، بین هنرمندان موسیقی اتفاقی خیلی خاص است و به یک مرجع تبدیل شد. درحقیقت در هارمونی ایرانی اطلاعات کمی داریم و اگر هم هر کسی در آثار خود کاری کرده، تمام و کمال شخصی و سلیقه ای بوده است اما رساله ای نوشته شده که چندصدایی این آلبوم را آنالیز کرده است و بنابر نتایج این رساله، آلبوم «دود عود» اثری است که تنظیم، هارمونی و چندصدایی آن خیلی خاص انجام شده و آقای روشن روان در تنظیم آن شیوه های خیلی نو و فنی را به کار بسته است که برای سایر آهنگسازان یک مرجع آموزشی است.
به هر حال آقای روشن روان تا پیش از این اثر هم یکی از اساتید شناخته شده در حوزه تنظیم و آهنگسازی بود و خیلی سال بود که در دانشگاه درس می داد. کار کردن با هنرمندان سرشناس آن دوره در آلبوم «دود عود» باعث شد که توانمندی های جدیدتری از خویش را به نمایش بگذارد.
در این قسمت می توانید قطعه «برای سنتور و ارکستر آلبوم «دود عود» را بشنوید:
منبع: musicreader.ir
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب