ایران، مهد هنر دوبیتی خوانی است
به گزارش موزیك خوان هوشنگ جاوید، پژوهشگر موسیقی اقوام، و عضو شورای علمی سیزدهمین جشنوارهی موسیقی نواحی ایران در مورد تاریخچهی دوبیتی خوانی اظهار داشت: ایران مهد هنر دوبیتی خوانی است.
به گزارش روابط عمومی انجمن موسیقی ایران، هوشنگ جاوید، پژوهشگر موسیقی اقوام، در ارتباط با تاریخچهی دوبیتی خوانی اظهار داشت: دوبیتی خوانی، هنری است که از ایران شروع شده است. سر منشأ دوبیتی هم رودکی است و در تاریخ هم ثبت شده است. هنر دوبیتی جزو هنرهای اسلامی در ایران شمرده می شود. نقل است روزی رودکی در خیابان راه می رفته، متوجه می شود بچه ها در خیابان در حال گردوبازی اند و شعر «غلتان غلتان، همی رود تا بن گو» را می خوانند. در حقیقت همین بیت سبب می شود رودکی دوبیتی را پدید بیاورد.
وی با اشاره به اینکه دوبیتی به دسته های مختلف تقسیم می شود، عنوان کرد: دوبیتی ابتدا به صورت عاشقانه بوده ولی در طول تاریخ هزار و ۲۰۰ ساله ای که دارد، به دسته های مختلفی تقسیم شده است. یکی از آن دسته ها، دوبیتی های سوگ است. دوبیتی های اجتماعی، حماسی، فراغ، هجران، طنز، کار و لالایی هم داریم. در قرن حاضر متأسفانه به سبب اینکه شکل اجتماع بطور کلی تغییر پیدا کرده و جامعه به شکل مدرن درآمده، دوبیتی کم کم رخت بسته است.
این پژوهشگر موسیقی افزود: از قرن سوم، چهارم به بعد دوبیتی های زیادی به زبان ها و گویش های مختلف پدید می آید و شاعران دوبیتی سرا حتی در تاریخ می درخشند و بین جوامع معروف می شوند. مثلاً در قوم بختیاری، دوبیتی های اسکندر مشهور است. در گیلان هم دوبیتی داریم که به آن «پهلوی» می گویند. در سیستان و بلوچستان به «سیتک» و در تالش به «دستون» مشهور است.
جاوید درباب روش اجرای این دوبیتی خوانی ها اظهار داشت: در هر جایی بسته به عادت های آوازی و لحن های آوازی متفاوت می باشد. مثلاً وقتی پهلوی های گیلان را می شنویم متوجه می شویم این ها تفاوت شان به جهت لحن های موسیقایی است.
او با اشاره به اینکه اصولاً هنر دوبیتی خوانی در اختیار دو جامعهی کشاورزان و شبانان بوده است، افزود: وقتی جلوتر می آییم و مسئلهی صنعت و معماری هم جای خودرا پیدا می کند، دوبیتی های بنّاها و معماران را می شنویم. حتی دوبیتی عرفانی داریم که به آن «هراره» می گفته اند و توسط ابوسعید ابوالخیر به وجود آمده است. هراره خوانی در مقطعی در ایران ممنوع بود، چون فکر می کردند واژگان خاص ضدخدایی دارد. بعدها متوجه می شوند اشتباه کرده اند و همین هراره سبب می شود دوبیتی های معنوی و عرفانی پدید بیاید.
این پژوهشگر موسیقی گفت: از جنوب خراسان شاعرانی مانند قاضی جلال الدین فقهی سلجوقی را داریم که دوبیتی های عارفانه می گوید و دیوان های خاصی گفته اند. در استان های دیگر هم شاعران زیادی داریم که دوبیتی گفته اند و دوبیتی های زیبایی دارند. امروزه هم هنر خواندن آن کمرنگ شده و هم سرودن آن. در جشنواره سال جاری می خواهیم هم بازشناسی دقیقی در این خصوص داشته باشیم، هم اینکه این مساله به صورتی مجدداً با فرهنگ روز جامعه رواج پیدا کند تا کاربردهای نو داشته باشد.
جاوید عنوان کرد: دوبیتی حدود ۱۴ منظر دارد که از همهی این منظرها به دوبیتی نگاه می نماییم. آدم هایی هم که انتخاب می شوند تا به جشنواره موسیقی نواحی بیایند، افرادی هستند که هر کدام شان در ارائهی یک جلوهی دوبیتی تخصص دارند. مثلاً یک نفر فقط دوبیتی های مذهبی می خواند و یکی دیگر دوبیتی های حماسی.
او در آخر بیان کرد: در بخش پژوهش تلاش کرده ایم آثاری دراین زمینه معرفی نماییم تا نسل جوان آنها را بشناسند. منابعی هم معرفی خواهیم کرد تا بدانند به کجا مراجعه کنند. از شاعران رسمی کشور ایران بعد از رودکی و باباطاهر، خود مولانا دوبیتی هایی دارد که آن کتاب فقط یک دفعه در ایران چاپ شده است.
سیزدهمین جشنوارهی موسیقی نواحی ایران به دبیری احمد صدری آبان ماه سال جاری در کرمان به صورت آنلاین و آفلاین برگزار می گردد.
منبع: musicreader.ir
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب