مناجات هایی كه با موسیقی شنیدنی شدند؛
شنیدن یک دعای معروف در هوای موسیقی
به گزارش موزیک خوان، مناجات خمس عشر یکی از محصولات مرکز موسیقی حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی است که در رمضان سال ۱۴۰۱ در چارچوب یک پروژه متفاوت موسیقایی به آهنگسازی عباس ابوحمزه پیش روی مخاطبان قرار گرفت.
خبرگزاری مهر-گروه هنر-علیرضا سعیدی؛ در هم آمیختگی «موسیقی» و «مناجات» مسیری پرارزش و مشخص در ساحت موسیقی کشورمان است که طی دهه های گذشته به واسطه حضور هنرمندان و ذاکران خاندان (ع) در چارچوب های مختلفی پیش روی مخاطبان قرار گرفته و توانسته است در گونه های تعریف شده ای جایگاه ویژه ای برای خود کسب کند. فرآیندی بشدت قابل اتکا که از دیر باز محل رفت و آمد هنرمندان ارزشمند ای بوده که هر کدام با توسل به داشته های تجربی یا علمی خود از موسیقی، ارادت خویش را به پیشگاه حضرت آفریدگار اعلام نموده اند.
عرض ارادتی موسیقایی که طبیعتاً اوج آنرا میتوان در روزهای ماه مبارک رمضان دید و شنید که چگونه هنرمندان پیشگام موسیقی ایرانی، توانستند آثاری را خلق کنند که با الهام از نیایش ها، ادعیه و حتی آیات قرآن مجید هرکدام تبدیل به آثاری ماندگار در تاریخ موسیقی این سرزمین شدند.
آثاری که باآنکه در چهار پنج سال گذشته از تولید کیفی و کمی آنها کاسته شده اما همچنان در حوزه توجه و عنایت برخی از هنرمندان قرار دارد و می تواند در روزگار دعواها، تلخی ها، ناملایمت ها و گلایه های مختلف انسان امروزی، برای آنهایی که گوشه چشمی به موسیقی جدی و موسیقی ایرانی دارند، پناهگاهی مستحکم در دریافت آرامش و پرواز به سمت معبود باشند؛ آثاری که شنیدن آنها بخصوص در روزهای ماه مبارک رمضان طعم شیرین تر و جذاب تری دارد که ای کاش برای همه ما فرصتی پدید آید تا بتوانیم در چند دقیقه کوتاه، یک تجربه موسیقایی ناب را در ضیافت «مناجات» و الحان موسیقی از سر بگذرانیم.
طی سالهای اخیر هم بعضی از هنرمندان، مجموعه ها و مراکزی که در حوزه موسیقی آیینی فعالیتهای مستمری دارند، تلاش خویش را انجام داده اند تا به واسطه بهره مندی از خصوصیت ها و گنجینه های نهفته در موسیقی ردیف دستگاهی و موسیقی نواحی ایران دست به تولید و یا بازسازی آثاری بزنند که طی سالهای اخیر و حتی دهه های گذشته با حضور هنرمندان صاحب نام این عرصه بخصوص آواز پیش روی مخاطبان قرار گرفته اند. آثاری که با اتکا به گونه های آیینی چون «مناجات خوانی» که از گذشته های دور رسمی پرارزش در ماه مبارک رمضان تلقی می شده و در جغرافیای ایران عزیز از تنوع زیادی هم برخوردار است، توانسته اند لحظات نابی را برای روزه داران فراهم نمایند.
جمع آوری و تدوین چنین مجموعه هایی که دربرگیرنده ابعاد بسیار گوناگونی در حوزه های مختلف موسیقی بوده، امری دشوار و البته اجتناب ناپذیر است که باید برای حفظ و نگهبانی این میراث گرانبها تلاشهای مضاعفی به خرج داد، شرایطی که باآنکه طی سالهای اخیر به واسطه حضور مجموعه هایی چون مرکز موسیقی حوزه هنری، دفتر موسیقی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، مرکز موسیقی انقلاب اسلامی (مأوا)، دفتر موسیقی و سرود سازمان صدا و سیما، مرکز هنری رسانه ای نهضت و برخی دیگر از نهادها تلاش در احیای موسیقی آیینی و مذهبی ما داشته، اما به لحظ فنی اساسا دربرگیرنده مؤلفه های گوناگونی است که از درون آنها میتوان پی به ارزش های والاتر و ارجمند تر موسیقی ردیف دستگاهی ایران برد. حتی اگر بدانیم چنین آثاری شاید مشتمل بر تعداد کمتری از مخاطبانی باشند که در این سال ها بشدت ذائقه خویش را خواسته یا ناخواسته درحال تغییر می بینند.
همان گونه که قبلاً هم اشاره داشتیم باید پذیرفت که تولید، بازسازی و تدوین آثار موسیقایی که ریشه در باورها، آیین ها و اعتقاد الهی ما ایرانی ها دارد امری لازم و جدی بخصوص در روزگار پربحران فرایند تولید و عرضه موسیقایی است که می بایست با اتکا و دانش هنرمندان پیشگام این عرصه هم در چارچوب به روز و هم قالب تاریخی اش در دسترس مخاطبان و پژوهشگران قرار گیرد. شرایطی که بدون شک لازمه شناخت هویت فرهنگی هریک ما از ایرانی هایی است که بدجور خودمان را به شرایط فعلی روزگار بدون توجه به آن چه میراث دار آن هستیم، سپردیم و ضروری است با شنیدن آثاری که می توانند به سهم خود بخشی از شناسه هویتی و اعتقادی ما ایرانی ها باشد، رجعتی موسیقایی به این میراث داشته باشیم؛ رجعتی که می تواند دربرگیرنده انتقال آرامشی باشد که انسان امروزی از پس اتفاقات، مشکلات و بحران های ریز و درشت روزگار خود می تواتند از آن بعنوان پناهگاهی ملهم از آموزه های اعتقادی و الهی بهره گیرد.
آنچه در سلسه گزارش های «مناجات هایی که با موسیقی شنیدنی شدند» گروه هنر خبرگزاری مهر پیش روی مخاطبان قرار می گیرد، کوشش برای رجعت باردیگر به بخشی از آثار مهم موسیقایی در حوزه مناجات خوانی و موارد مشابهی است که در روزهای ماه مبارک رمضان به واسطه آثاری در چارچوب آلبوم، تک آهنگ و یا یک اثر موسیقایی- مذهبی پیش روی مخاطبان قرار گرفته اند.
آلبوم «مناجات خمس عشر» از محصولات مرکز موسیقی حوزه هنری هم یکی دیگر از این پروژه های موسیقایی است که همزمان با ایام ماه مبارک رمضان سال ۱۴۰۱ با آهنگسازی عباس ابوحمزه و ترجمه و دکلمه محمد ابراهیم ضرابیها پیش روی مخاطبان قرار گرفته است.
«توبه کاران»، «شکوه کنندگان»، «بیمناکان»، «امیدواران»، «شیفتگان»، «سپاسگزاران»، «مطیعان»، «مریدان و مشتاقان»، «محبان»، «توسل جویان»، «نیازمندان»، «عارفان»، «ذاکران و ثناگویان»، «چنگ زنندگان»، «پارسایان» نام قطعاتی هستند که در این آلبوم گنجانده شده اند.
حمید اعتمادنیا نوازنده تار و سه تار و تنبور، امیر سیاوش پور نوازنده نی، سعید فهیمی نوازنده نی، مجید مظاهری نوازنده کمانچه، عباس ابوحمزه نوازنده پیانو، علی ابوحمزه نوازنده پرکاشن و سازهای ضربی، عباس ابوحمزه اجرای سازهای سمپل، امیر فرشته پور- مهدی ابوحمزه و مسعود محدث گروه کُر، مسعود کمالی صدابردار و میکس و مسترینگ، سید مصطفی رضایی مدیر تولید و اجرا، انوشیروان مانی طراح این آلبوم هستند.
برای شنیدن یکی از دعای آلبوم «خمس عشر» اینجا را کلیک کنید.
اسماعیل منصوری لاریجانی نویسنده و مدرس فلسفه و عرفان اسلامی در یادداشتی پیرامون این اثر موسیقایی نوشته است: دعا زیباترین جلوه پرستش در مقام بندگی است و نیایش هم نوازش روح و روان آدمی از جانب خدای مهربان است که باعث پالایش جان و تقرب به ساحت جانان می شود؛ بخصوص که این نیایش با موسیقی هم همراه شود. موسیقی عرفانی در ذات خود طیف گسترده ای از معانی را دربر دارد. نحوه ارتباط موسیقی عرفانی با نیایش توحیدی، طریق ارتباط انسان با عمق هستی است. این نوع موسیقی، جنبه های باطنی انسان و هستی را متجلی می سازد و این همان طیفی است که افق معنایی دعا و موسیقی را قابل تلفیق می کند. از اینجاست که میتوان اظهار داشت: نیایش و موسیقی علاوه بر اقتضای زندگی و عبودیت، نشان سلامت و منزلت درجات عالیه هر انسانی به حساب می آید.
مجموعه ای که در پیش رو دارید شامل پانزده دعای حضرت امام سجاد (ع) است که تحت عنوان دعای «خمس عشر» مشهور است، هر کدام از این دعاهای پانزده گانه بر مبنای حالات و درجات متعدد انسان ها بیان شده است. نحوه ارائه ادعیه فوق الذکر در چارچوب هنر و موسیقی به هنرمندی استاد عباس ابوحمزه و به همراه ترجمه روان، سلیس و بیان دلنشین دانشور گرانمایه دکتر محمد ابراهیم ضرابی ها مسیر این پرواز روحانی را برای همگان فراهم آورده است. بی گمان نیاز جامعه امروز، بخصوص گرایش جوانان به موسیقی و هنر و معنویت، یکی از عوامل ایجاد این اثر شده است.
عباس ابوحمزه آهنگسازی که بخش عمده ای از فعالیتهای موسیقایی خویش را معطوف به ساخت ملودی برپایه ادعیه و مناجات کرده، مدت ها پیش بود که در یک نشست تخصصی در رابطه با لزوم ساخت موسیقی برای دعا توضیح داد: من به واسطه ۲۸ سال تدریس با قشری سروکار داشتم که اغلب نوجوان بودند و کمتر به سمت مضامین دعا رفته اند. من برای محتوای موسیقی دعا را به این علت برگزیده ام که انسان کامل آنرا می گوید و تکیه گاهی محکم تر از این کلام پیدا نشده است. دعا کامل ترین کلام است و من ساخت موسیقی برای دعا را همچون دینی بر گردن خود احساس کردم و فکر کردم باید جهت موسیقی ام به سمت معنویت و راه کمال باشد.
وی ضمن اشاره به سختی های ساخت موسیقی برای دعاها اظهار نمود: در این کار شما برای کلامی موسیقی می سازید که به لحاظ محتوایی کامل است و فرد دیگری این کار را انجام نداده ازاین رو نخستین نفر هستی و مدلی هم برای آن وجود ندارد و بنابراین هم کار خیلی سخت است. به اعتقاد من موسیقی باید در اختیار محتوا و کلام باشد؛ وقتی دست به همچین ساحتی می زنیم می فهمیم که هنرمند کاشف است و خالق نیست. در راه ساخت موسیقی برای دعاها هنرمند متوجه می شود که او تنها یک کانال و ایجادکننده ظرفیت است.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب