شكیبا حسینی:
خانم ها جسورانه تر وارد حوزه های مختلف موسیقی شوند
موزیک خوان: رهبر ارکستر سمفونیک نوای ایرانمهر از چالش ها و سختی های رهبری ارکستر بانوان هنرمند در این حوزه گفت.
خبرگزاری مهر -گروه هنر؛ فرایند تولید و ارائه محصولات موسیقایی در کشورمان طی سالهای گذشته در راه جدیدی قرار گرفته و حواشی و پستی و بلندی های زیادی در آن تجربه شده است. راهی پرفراز و نشیب که در چارچوب های مختلفی می تواند مورد ارزیابی و کنکاش قرار گیرد.
اما در کنار چنین فضایی که خود می دانیم می تواند مشتمل بر طرح پرسش های زیادی باشد، مبحث کیفیت بخصوص در حوزه موسیقی ایرانی، موسیقی کلاسیک و موسیقی تلفیقی در راه رو به رشدی قرار گرفته که ای کاش تبعات و نتایج مثبت آن در حوزه های تجاری موسیقی بخصوص کنسرتهای موسیقی پاپ هم تسری پیدا می کرد. فرآیندی که بااینکه توسط بعضی از گروه ها و خوانندگان پاپ کم و بیش مورد استفاده قرار گرفته اما امید می رود با جدیت و اهتمام بیشتر تهیه کنندگان و کنسرت گذاران که به شکلی مسئول مستقیم پرداخت دستمزدها و چیدمان ارکسترها هستند این چارچوب با گستردگی بیشتری مورد توجه قرار گیرد تا بتوانیم شاهد ارتقاء سطح کیفی کنسرت ها باشیم.
اگر نخواهیم از مسیر موسیقی جدی به سادگی عبور نماییم، باید گفت مبحث نوازندگی، آهنگسازی، سرپرستی و رهبری ارکستر هم از همان چارچوب ها و مواردی است که در قیاس با سالهای گذشته در راه رو به جلویی قرار گرفته و مخاطبان در این زمان شاهد ظهور و بروز نوازندگان و هنرمندانی هستند که با تاکید بر توانمندی ها و فراگیری درست و آموزه های علمی درحال تجربه فرآیندهایی از موسیقی هستند. قرار گرفتن در موقعیت هایی که مخاطبان این حوزه بیشتر آنرا در مردان هنرمند می دیدند اما هم اینک ماجرا بسمت و سویی کشیده شده که صحنه های حرفه ای اجرای کنسرت محل تجربه و اجرای بانوان هنرمند نیز قرار گرفته و حتی در چارچوب «رهبر ارکستر» نیز عهده دار هدایت فضایی هستند که کارشناسان این حوزه خوب می داند چه دشواری ها و تخصص های فراوانی می طلبد.
این تخصص و سنگینی کار هم، زمانی می تواند ارزش های بیشتری پیدا کند که این هنرمندان، نه مانند خیلی از هنرمندانی که اهل پروپاگانداهای رسانه ای با صرف هزینه های هنگفت هستند، بلکه در سکوت کامل خبری بدون آنکه بخواهند حاشیه آن چنانی تولید کنند روی صحنه حضور پیدا می کنند و با وجود نقاط ضعف و قوتی که می توانند در اوایل کار حرفه ای خود داشته باشند کنسرت هایی را رهبری می کنند که می تواند مقدمه مناسب و مؤثری برای معرفی قدرت بالای بانوان هنرمند موسیقی در حوزه های نوازندگی، رهبری ارکستر، آهنگسازی و بخش های دیگر باشد. شرایطی که به واسطه حمایت های مفید، تخصصی و هنری رسانه ها نیز می تواند قالب ارزشمندی پیدا کند.
یکی از این نمونه ها به برگزاری کنسرت اخیر ارکستر سمفونیک «نوای ایرانمهر» به رهبری ارکستر شکیبا حسینی از بانوان هنرمند فعال در حوزه موسیقی باز می گردد. کنسرتی که در آن با حضور غلامرضا معصومی بعنوان کنسرت مایستر، علی فهیم یحیایی بعنوان مدیر اجرایی قطعاتی از آهنگسازانی چون جواکینو روسینی، ولفانگ آمادئوس موتزارت، جورج فردریک هندل، کارل جنکینز، گئورگی اسویریدف، لودویگ فان بتهوون و ژان سیبلیوس در تالار وحدت نواخته شود.
همین کنسرت بهانه ای شد که با شکیبا حسینی بانوی هنرمندی که در معدود دفعات این ماه های برگزاری کنسرت ها، چوب رهبری ارکستر را در دست گرفته است، گفتگویی داشته باشیم. گفتگویی که به شکلی آغازگر مسیری است که طی آن گروه هنر خبرگزاری مهر تصمیم دارد در فواصل زمانی مختلف سلسله مصاحبه هایی را با بانوان عرصه موسیقی انجام دهد.
شکیبا حسینی همچون هنرمندان فعال عرصه موسیقی است که تحصیلات خویش را در مقطع کارشناسی ارشد موسیقی به پایان رسانده است. او همینطور در مسترکلاس های رهبری نیز نزدِ خیلی از رهبران حرفه ای شرکت کرده و در این سال ها رسیتال پیانوهای گوناگونی را برگزار کرده و هر از چندگاهی هم بعنوان نوازنده ویولنسل با ارکسترهای زهی همکاری داشته است.
در ادامه گفتگو با این هنرمند را می خوانید:
* تجربه رهبری ارکستر یکی از دشوارترین تجربه ها در حوزه اجرای موسیقی است که می تواند برای هر هنرمندی دربرگیرنده تجربیات تلخ و شیرینی باشد و البته سالهای گذشته بخصوص یک دهه اخیر تعداد بانوان هنرمندی که در زمینه رهبری ارکستر فعالیت می کردند خیلی کم و محدود بوده است. مسیری که بد نیست در رابطه با نحوه ورود به آن بر مبنای پیشینه و فعالیت هایتان توضیحاتی را ارائه دهید.
رهبری ارکستر طبیعتاً یکی از پرچالش ترین و دشوارترین فعالیتها در زمینه موسیقی است. شرایطی که طبیعتاً در حوزه فعالیت بانوان دربرگیرنده مسیر دشوارتری است. فرآیندی که نه تنها در کشور ما که در کشورهای دیگر نیز چنین است و خانم های رهبر ارکستر در مجموعه های موسیقایی خارج از ایران نیز حضور کم رنگی دارند. بعنوان نمونه نخستین رهبر ارکستر خانم در آمریکا آنتونیو بریکو بوده است که در سال ۱۹۳۴ در واشنگتن ارکستری مشتمل بر خانم های هنرمند را رهبری کرده و در ادامه مسیرش به سال ۱۹۳۸ ارکستر فیلارمونیک نیویورک را نیز رهبری کرد. توضیح این که از چندین قرن قبل رهبران آقا در کشورهای غربی رهبری تجربه من روی صحنه همیشه به این صورت بوده که در لحظه رهبری ارکستر فقط به موسیقی فکر می کنم و جنسیت در آن لحظه برای من مطرح نیست می کردند پس میتوان حدس زد که در کشور ما چقدر چالش ها برای رهبری خانم ها بیشتر بوده است.
به هرترتیب رهبری ارکستر برای من یکی از جذابیت ها و شیرینی های زندگی هنری بوده که همیشه دوست داشتم فارغ از ماجرای نوازندگی و دیگر فعالیت هایم در زمینه موسیقی بعنوان رهبر ارکستر نیز حضور داشته باشم. ارکستری که بتوانم آثارش را با برداشت شخصی خودم اجرا کنم برای اینکه رهبری ارکستر هر شخص به شکلی باز آفرینی آن قطعه است که از دیدگاه شخصی است که آنرا رهبری می کند. فرآیندی که برای من این جذابیت را داشت تا بتوانم در دل یک ارکستر در این بازآفرینی نقش بازی کرده و در تعامل با نوازندگان به درکی برسم که می تواند برایم دربرگیرنده تجربیات ارزشمندی باشد.
باتوجه به این که تحصیلاتم در رشته نوازندگی پیانو بوده سال ها بعنوان «آکومپانیمانیست» تجربه روی صحنه بودن را داشتم. با عنایت به این که همسرم غلامرضا معصومی یکی از بهترین نوازندگان ویولن است و من در اجراهای مختلف او را بعنوان پیانیست همراهی می کردم و تجربه های گوناگونی را هم در این حوزه انجام دادم - البته که از نوازندگی تا رهبری ارکستر مسیر پیچیده ای است - اما من تلاش کردم از آنسامبل های کوچک شروع کنم تا بتوانم در مسیری درست به رهبری در یک به ارکستر سمفونیک رنسانس برسم.
*طبیعتا در نخستین تجربه رهبری ارکستر با فراز و نشیب های زیادی برخورد کردید که می توانست یا شما را برای ادامه راه ناامید و یا برعکس عزمتان را برای حضور مؤثرتر در این حوزه جزم کند. بعنوان یکی از پیش قراولان این حوزه چه پیشنهاد و الگویی را می توانید به هم نسلان خود ارائه نمایید که همانند شما ریسک حضور در صحنه را این دفعه نه بعنوان نوازنده که بعنوان رهبر ارکستر قبول کنند.
در اجراهایی که بعنوان رهبر ارکستر حضور داشتم همواره چالش هایی در راه بوده است. ولی من معتقدم هر کدام از چالش ها موجب ارتقا کیفیت اجراها شده است. اینها همواره مشکلاتی است که میتوان گفت حل شدنی هستند. اتفاقاً با قدم گذاشتن در این چالش ها است که رشد و پیشرفت اتفاق می افتد. من بر این باورم که باید جسارت بیشتری داشته باشیم و تا وارد کار نشویم و با مشکلات دست و پنجه نرم نکنیم به رشد و تعالی نمی رسیم.
بنده پیشنهاد می کنم خانم ها جسورانه تر وارد این حوزه ها شوند و از چالش هایی که در راه آنهاست ترسی نداشته باشند. البته تجربه من روی صحنه همیشه به این صورت بوده که در لحظه رهبری ارکستر فقط به موسیقی فکر می کنم و جنسیت در آن لحظه برایم مطرح نیست.
*در حوزه رهبری ارکستر بدون شک از متدها و آموزه های مختلفی بهره مند شدید که مبحث نوازندگی تان هم تا حد زیادی توانسته در ارتقا کیفیت به شما کمک نماید. بد نیست از هنرمندانی که در این راه الگوی شما بودند نام ببرید و اشاره کنید که قله شما در حوزه رهبری ارکستر کجاست؟
یکی از الگوهای من در حوزه رهبری ارکستر خانم مارین آلسوپ است که تابحال رهبری ارکسترهای مختلفی را در آمریکا و اروپا به عهده داشته و جوایز بسیاری را از آن خود کرده است. این هنرمند همواره برایم الهام بخش بوده و من در پروژه هایم از الگوهای تخصصی موسیقایی اش بهره مند شدم. در حوزه رهبران ارکستر مرد هم باید بگویم علاوه بر اسطوره هایی چون برنشتاین و فون کارایان، آثار میکو فرانک که هم اکنون رهبری ما پتانسیل های زیادی در بانوان تحصیل کرده کشورمان داریم که توان مالی برگزاری کنسرت را ندارند و مجبورند فقط به تدریس روی بیارند؛ موضوعی که موجب انزوای آنها می شود ارکستر رادیو فرانسه را به عهده دارد هم برای من همواره الگوی پرارزش برای فراگیری بوده است.
*طی سالهای اخیر ارکسترهای دولتی از بانوان هنرمند برای بهره مندی از حضورشان بعنوان رهبر ارکستر خیلی کم بهره برده اند. در حالیکه به نظر می رسد هنرمندانی چون شما و دیگران می توانند در این حوزه حضور پررنگ تری داشته باشند. هم بعنوان یک نوازنده و هم بعنوان یک رهبر ارکستر چه پیشنهاد منطقی و علمی می توانید به شورای هنری ارکسترهای دولتی ارائه دهید که بتواند راه را برای حضور بانوان هنرمند در زمینه رهبری ارکستر باز کند؟
به نظر من مشکلات هم اکنون فراتر از بحث جنسیت است و میتوان گفت بین خانم ها و آقایان مشترک است. یکی از همین مشکلات اصلی کمبود و فقر شدید سالن های مناسب برای اجرای و تمرین است. سالن هایی که هم از نظر آکوستیک مناسبت باشد و هم لوازم و سازهای بزرگی چون پیانو، تیمپانی و کنترباس داشته باشد. البته همان یکی دو سالنی هم که برای تمرین رزرو می شوند آن قدر هزینه های بالایی برای اجاره دارند که اصلاً در توان ارکسترهای خصوصی نیست.
من بر این باورم امکان آماده کردن ارکستر خصوصی هزینه های بسیار زیاد دارد. این در شرایطی است که ما پتانسیل های زیادی در بانوان تحصیل کرده کشورمان داریم که توان مالی برگزاری کنسرت را ندارند و مجبورند فقط به تدریس روی بیارند؛ موضوعی که موجب انزوای آنها می شود. من معتقدم دولت باید با دعوت هنرمندان این بستر را برایشان فراهم آورد که حداقل در ارکسترهای دولتی هم رهبری کنند و یا حداقل حمایت بیشتری از ارکسترهای خصوصی کنند.
*درباره برنامه های خودتان و همینطور فعالیتهای ارکستر «نوای ایرانمهر» توضیحاتی را ارائه دهید.
تمرینات ارکستر رنسانس (نوای ایرانمهر) همچنان ادامه دارد و ما تصمیم داریم در سال آینده قطعاتی از آهنگسازان نامی دنیا را آماده و آنها را در فواصل زمانی مختلف روی صحنه ببریم.
منبع: موزیك خوان
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب